Bescherm het uiterlijk van je product 

Met een tekening of model verwijzen we naar het uiterlijk van een product of een deel van een product, bv. een nieuw ontwerp voor een hoofdtelefoon, horloge, koffiemachine, kledingstuk of handtas ... Dat uiterlijk wordt bepaald door de vorm, contouren, kleur, textuur, materiaal of aankleding.

Met een 2D-beeld van een product bedoelen we een tekening. Een 3D-beeld verwijst naar een model. Voor het gemak gebruiken we hierna alleen nog de term ”model”, maar hieronder verstaan we ook tekeningen.

Hiervoor bestaan twee goede redenen:

• Je legt vast dat jij de eigenaar van je model bent.

Door je model te registreren, maak je duidelijk dat jij de rechtmatige eigenaar bent. Dan kan je stappen ondernemen tegen concurrenten die je model kopiëren en commercieel gebruiken.

• Je kan van je model een bedrijfsmiddel met een financiële waarde maken.

Een geregistreerd model kan je verkopen of het in licentie geven aan anderen.

Je kan het uiterlijk van je product alleen beschermen als model als het model nieuw is en een eigen karakter heeft.

• Met ”nieuw” bedoelen we dat je model nog niet publiekelijk gekend mag zijn op de dag waarop je je aanvraag tot registratie indient. Met andere woorden, het mag nog niet op een website of in een reclamefolder gepubliceerd zijn, op een beurs voorgesteld zijn of bekend zijn door verkoop.
• “Eigen karakter” duidt erop dat je model niet op een bekend model mag lijken. Als iemand je model ziet, mag men dus geen ‘déjà vu’ gevoel krijgen.

In de Benelux kan je je model beschermen via een registratie bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP). Zie je het grootser? Dan kan je er ook voor kiezen om het in de hele EU of zelfs wereldwijd te registreren.

Controleer vóór je aanvraag nauwkeurig of je model inderdaad nieuw is en een eigen karakter heeft zodat het model zeker geldig is. Het bureau waar jij je aanvraag doet, is hier niet voor verantwoordelijk, jij dus wel. Raadpleeg hiervoor de relevante databases (in de Benelux, de EU en wereldwijd). Aangezien niet alle modellen geregistreerd zijn check je best ook magazines, catalogi van tentoonstellingen, het internet,... Schakel je liever externe hulp in? Neem dan contact op met een gespecialiseerde professionele adviseur in je buurt via de Beneluxvereniging voor merken- en modellenrecht (bmm).

Denk eraan dat als je je model zelf openbaar maakt door het onder andere vóór registratie publiek te tonen of op de markt te brengen, je de nieuwheid of het eigen karakter ervan mogelijk tenietdoet. Gelukkig is er wel een uitzondering: als ontwerper heb je na het openbaar bekendmaken van je model twaalf maanden de tijd om je aanvraag tot registratie in te dienen.

• Controleer of je model inderdaad nieuw is en een eigen karakter heeft. (Zie stap 3 voor meer uitleg).
• Waar wil je je model beschermen? In de Benelux, de EU of wereldwijd? Denk hier goed over na.
• Je aanvraag moet ook aan enkele formele vereisten voldoen:
  • Gebruik afbeeldingen waarop de kenmerkende eigenschappen van het uiterlijk van je model duidelijk zichtbaar zijn. Dat is uiteindelijk bepalend voor de bescherming van je model. Je moet ten minste één afbeelding aan je aanvraag toevoegen. Dat moet een algemeen, frontaal of perspectief aanzicht zijn. We raden je aan om afbeeldingen toe te voegen waarop je het model vanuit verschillende hoeken kan zien, bv. langs boven, aan de zijkant ...
    
  • Geef een duidelijke omschrijving van het product waarop het model van toepassing is of zal zijn. Gebruik hiervoor bewoordingen die je terugvindt in de Internationale Locarno-classificatie (internationale classificatie voor de registratie van modellen). Om de meest geschikte classificatie te vinden, is de zoekfunctie erg handig.
    
  • Noteer in wiens naam je de registratie aanvraagt. Dat kan jouw naam of die van je bedrijf zijn.
    
  • Het model mag niet in strijd zijn met de openbare orde of goede zeden.

De registratie van één model gedurende vijf jaar start vanaf 150 euro voor de Benelux en 350 euro voor de EU. Wil je je model buiten Europa beschermen? Bereken dan de kostprijs met deze calculator.

De registratie van een model blijft vijf jaar geldig vanaf de dag waarop je de bescherming hebt aangevraagd. Je kan deze periode telkens met vijf jaar verlengen tot een maximale duur van 25 jaar. Voor de vernieuwing van de registratie van je model wordt een vergoeding gevraagd.

Je kan het uiterlijk van je product ook beschermen zonder registratie, bijvoorbeeld als een niet-geregistreerd gemeenschapsmodel. Dat geldt voor een periode van drie jaar in de hele EU, te rekenen vanaf de dag waarop je je model voor het eerst openbaar hebt gemaakt in de EU. Hiervoor is er zelfs geen registratie nodig! Je model is automatisch beschermd zodra je het openbaar maakt.

Met een niet-geregistreerd gemeenschapsmodel heb je het recht anderen te verbieden om je model te gebruiken. Let wel, dit is alleen van toepassing als het model een bewuste kopie van jouw model is. Met andere woorden, de kopie is gemaakt ondanks het feit dat de kopieerder op de hoogte was van het bestaan van jouw eerdere model. Vooral in de modesector wordt er vaak een beroep gedaan op niet-geregistreerde gemeenschapsmodellen.

In bepaalde gevallen kan het uiterlijk van een product ook door auteursrecht worden beschermd. Het moet dan om een origineel product gaan dat de persoonlijke stempel van de maker ervan draagt. Hier vind je meer informatie over auteursrechtelijke bescherming.

Gebruikt iemand je model zonder jouw toestemming? Dan kan je deze persoon beschuldigen van inbreuk. Probeer eerst contact op te nemen met de andere partij en vraag uitdrukkelijk om het gebruik van het model te stoppen. Geen succes? Dan kan je je modelrechten tegen de inbreukmaker afdwingen via de rechtbank.

In geval van een inbreuk is het verstandig om de hulp van een gespecialiseerde jurist in te schakelen, bv. via de Beneluxvereniging voor merken- en modellenrecht (bmm).

Wil je meer weten over wat je verder moet doen of heb je meer informatie nodig? Onze partners kunnen je helpen!