Bescherm je nieuwe plantenras

Het kwekersrecht beschermt nieuwe plantenrassen tegen commercieel gebruik door derden.

Een plantenras bestaat uit een groep planten met bepaalde kenmerken, die van andere plantengroepen te onderscheiden zijn en die ongewijzigd kunnen worden vermeerderd.

Let op, een plantenras is niet hetzelfde als een plantensoort. Een ”appelboom” is bijvoorbeeld een plantensoort, terwijl “Jonagold” een plantenras binnen die plantensoort is. Daarom kan je alleen het ”Jonagold” ras beschermen.

Zodra het plantenras beschermd is, krijg je de exclusieve rechten voor het kweken en in de markt zetten van dat specifieke ras. Met andere woorden, jij alleen mag de volgende handelingen uitvoeren met betrekking tot je beschermde plantenras:

• voortbrenging, vermeerdering of conditioneren voor vermeerdering
• te koop aanbieden, verkopen of op een andere manier commercialiseren
• in- en uitvoer
• opslag voor één van de bovenvermelde doeleinden

Als iemand anders bovenstaande handelingen wil uitvoeren, dan heeft hij hiervoor jouw toestemming nodig.

Als je een nieuw plantenras hebt voortgebracht, ontdekt of ontwikkeld, kan je het kwekersrecht aanvragen. Als meerdere personen aan dat proces hebben gewerkt, behoort het recht toe aan alle betrokken personen, tenzij anders is overeengekomen.

Als de kweker die het nieuwe plantenras heeft ontwikkeld, in dienstverband werkt, behoort het kwekersrecht toe aan de werkgever, tenzij anders is overeengekomen.

Als je een Belgisch kwekersrecht wil aanvragen, moet het plantenras aan de volgende vereisten voldoen:

• nieuwheid: op de datum van de aanvraag mag het ras niet langer dan één jaar op het Belgische grondgebied aangeboden zijn, of meer dan vier jaar (zes jaar voor bomen en wijnstokken) buiten het Belgische grondgebied.

• onderscheidbaarheid: het ras moet duidelijk te onderscheiden zijn van elk ander bekend ras op basis van zijn eigenschappen die voortvloeien uit een bepaald genotype of een bepaalde combinatie van genotypen.
• homogeniteit: het ras moet voldoende homogeen zijn. Een ras is homogeen als de planten van het ras onderling voldoende op elkaar lijken en dezelfde eigenschappen hebben.
• bestendigheid: de eigenschappen die voor de rasbeschrijving gebruikt worden, moeten na achtereenvolgende vermeerderingen onveranderd blijven.

Bovendien moet je je nieuwe plantenras een geldige naam geven om verwarring met de naam van een bestaand ras te voorkomen of om eerdere rechten zoals merken niet te schenden. Die benaming is een algemene naam die anderen verplicht horen te gebruiken.

• Het kwekersrecht biedt slechts een beperkte bescherming van de rasbenaming zelf. Daarom is het vrij gebruikelijk dat een beschermd ras, behalve met een beschermde rasbenaming, ook onder een merk in de markt wordt gezet. Een merk geeft je exclusieve rechten op de naam voor specifieke producten. Raadpleeg onze wegwijzer over merken voor meer informatie. Vergeet echter niet dat je een merk niet kan registreren als het gaat om een bestaande naam van een beschermd plantenras en als deze is ingediend voor plantenrassen van dezelfde of nauw verbonden variëteiten.
  
• Je hebt geen toestemming nodig voor persoonlijk gebruik en gebruik voor niet-commerciële doeleinden. Bijvoorbeeld: je mag een plant kopen die door het kwekersrecht beschermd is, met als doel die plant te vermeerderen en vervolgens vijf exemplaren ervan in je eigen tuin te planten. Wat je niet mag doen, is één van deze planten aan je buur geven of verkopen. Dat valt namelijk niet onder persoonlijk gebruik, maar is een vorm van commercialisering.
  
• Gebruik je de plant uitsluitend voor experimentele doeleinden of voor de ontwikkeling/ontdekking van nieuwe variëteiten? Ook in dat geval is er geen toestemming vereist.
  
• Het “farmers' privilege” houdt in dat landbouwers, voor bepaalde landbouwrassen, een deel van hun oogst mogen hergebruiken om het volgende seizoen hun velden te bewerken, op voorwaarde dat ze een billijke vergoeding aan de houder van het kwekersrecht betalen. In België geldt dit voor haver, gerst, spelt en aardappelen.

Voor de aanvraag van het Belgisch kwekersrecht betaal je een vast bedrag van 150 euro.

Het bijbehorende technische onderzoek van het plantenras, het duurste deel van de procedure, kost gewoonlijk tussen 1.900 en 3.900 euro, afhankelijk van de plantensoort. De onderzoeksduur varieert van één jaar voor de meeste sierplanten tot zes jaar voor bepaalde fruitboomrassen. Belangrijk om te weten is dat je voor het technische onderzoek meestal een eenmalig bedrag betaalt en dat je dit bij een volgende aanvraag van eenzelfde plantenras opnieuw kan gebruiken.

Na uitreiking van het kwekerscertificaat betaal je een jaartaks van 75 euro voor het eerste jaar. Dit bedrag neemt de volgende jaren een beetje toe, ook afhankelijk van de plantensoort.

In totaal bedragen de kosten voor de aanvraag, met inbegrip van een nieuw technisch onderzoek, voor een 1 jaar bescherming door het Belgisch kwekersrecht ongeveer 2.125 euro en maximaal zo’n 4.125 euro.

De bescherming door het kwekersrecht duurt 25 jaar. Voor bomen, wijnstokken en aardappelen is dit 30 jaar, op voorwaarde dat je altijd tijdig de jaartaksen betaalt.

Dat hangt af van wat je wil doen. Wil je je plantenras lokaal in de markt zetten? Of kies je voor Europa of zelfs daarbuiten?

Voor een lokale bescherming is het Belgisch kwekersrecht voldoende. Hiervoor dien je een aanvraag voor een kwekersrecht in en vul je een technische vragenlijst in over jouw specifieke plantenras. Je betaalt de indieningstaks aan de Belgische Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE). Alle informatie vind je op de website van de FOD Economie.

Is Europa je doelmarkt? Dan dien je een aanvraag voor een communautair kwekersrecht op gelijkaardige wijze in. Hiermee heb je bescherming in de hele Europese Unie, of in bepaalde landen van de Europese Unie. Meer informatie vind je op de website van CPVO (Community Plant Variety Office).

Een derde mogelijkheid is een bescherming in specifieke landen. Hiervoor doorloop je de nationale procedures van elk land, al dan niet binnen de EU, waar je je plantenras wil beschermen. Meer informatie vind je op de website van UPOV (The International Union for the Protection of New Varieties of Plants).

Wil je meer weten over wat je verder moet doen of heb je meer informatie nodig? Onze partners kunnen je helpen!