Bescherm je software

Software of computerprogramma’s worden in een specifieke computertaal geschreven (een door mensen leesbare code): de broncode. Een originele broncode is te beschermen met auteursrecht. De auteursrechtelijke bescherming geldt niet alleen voor de code zelf, maar ook voor interfaces, flowcharts en esthetische elementen zoals pictogrammen enzovoort.

Let op, het auteursrecht beschermt alleen de letterlijke tekst, niet de technologie die door de code wordt beschreven. Dat betekent dat anderen eenzelfde digitale product of dienst kunnen produceren op basis van hun eigen code.

Om het auteursrecht te krijgen, is er geen registratie nodig. Je geniet automatisch bescherming voor je software vanaf de datum van ontwikkeling. Maar zonder registratie kan het lastig zijn om de officiële datum van de softwareontwikkeling te bewijzen. Toch kan je de aanmaakdatum van je software op verschillende manieren aantonen: registreer de broncode in een i-DEPOT of gebruik online versiebeheersystemen die bijhouden wie wat en wanneer heeft ontwikkeld. Het auteursrecht blijft tot 70 jaar na het overlijden van de auteur geldig.

Je kan (bepaalde aspecten van) je software als bedrijfsgeheim beschermen. Dat is vooral belangrijk in de beginfase van je softwareontwikkeling. Bedrijfsgeheimen gelden alleen als de informatie commercieel waardevol is omdat ze geheim is, slechts bekend is bij een beperkte groep personen en er door de rechtmatige houder van de informatie maatregelen genomen zijn om de informatie geheim te houden. Dat laatste kan op verschillende manieren: je kan de software compileren (omzetten van code naar machinecode) of in de "cloud" of een "black box" opslaan. Zo kan je de software gebruiken zonder de code openbaar te maken. Een andere manier om je broncode te beveiligen is door het gebruik van webgebaseerde of web-hosted software. Bij dat type cloudcomputing (beschikbaar stellen van hardware, software en gegevens via internet) wordt de software op een server opgeslagen in plaats van op een personal computer. Zo kan je je software gemakkelijker beschermen.

Een derde mogelijkheid is om je software te beschermen met een octrooi. Dat kan alleen wanneer het computerprogramma een ”verder technisch effect” met zich meebrengt. Dat betekent dat jouw ontwikkeling meer biedt dan de ‘normale’ fysieke interacties tussen het programma (software) en de computer (hardware) waarop het draait. Dat noemen we een ”in computers geïmplementeerde uitvinding”. Je kan een octrooiaanvraag indienen als je software wordt beschouwd als een nieuwe en inventieve technische oplossing en de technische functies van een computer, machine of apparaat bestuurt. Voorbeelden van software waarvoor je een octrooi kan aanvragen, zijn onder andere Artificial Intelligence (AI) in apparatuur voor spraakherkenning, of software die de remmen van een voertuig regelt (ABS). Computerprogramma’s “als zodanig” hebben geen “verder technisch effect” en zijn daarom ook niet octrooieerbaar. Denk hier bijvoorbeeld aan software op basis van bestaande technologie, zoals voor de presentatie van data.

Met beschermde software kan je anderen verbieden om die software zonder je toestemming te gebruiken. Ook de mogelijkheid om deze software te commercialiseren, kan interessant zijn. Elk type bescherming biedt specifieke voordelen:

• Met het auteursrecht bepaal je zelf wat er met je software gebeurt en kan je de reproductie, wijziging enzovoort ervan toestaan of verbieden. Daarnaast kan je met een auteursrechtelijke bescherming het auteurschap van de softwareontwikkeling opeisen. Op die manier kan je software in licentie geven of interessante deals maken met (potentiële) partners.
  Opmerking: je kan de software ook ”commercialiseren” via een opensourcelicentie. Opensourcesoftware is door iedereen vrij te gebruiken (onder bepaalde voorwaarden), maar mag niet voor verdere commerciële doeleinden gebruikt worden. Er bestaan verschillende soorten opensourcelicenties. De regels over wijziging en herdistributie verschillen echter. De meest vergaande licenties bieden uitgebreide mogelijkheden, terwijl de minder vergaande je dwingen om jouw bijdragen onder een opensourcelicentie te verdelen.
• In geval van een bedrijfsgeheim kan je met (potentiële) partners over je knowhow onderhandelen. Let er wel op dat je maatregelen moet nemen om die informatie geheim te houden. Gebruik daarom een geheimhoudingsovereenkomst of ”non-disclosure agreement” (NDA) tijdens de onderhandeling.
• Is je software door een octrooi beschermd, dan mogen je concurrenten die niet zonder jouw toestemming gebruiken. Als je software nauw verband houdt met of zelfs deel uitmaakt van je commerciële producten of diensten, dan kan je met klanten of leveranciers zakelijke afspraken maken om je software te gebruiken/in licentie te geven bij de aankoop van je producten of diensten.

• Auteursrecht: het auteursrecht beschermt automatisch de originele aspecten van de software. In bepaalde landen (Canada, China, Rusland, VS) wordt een registratie van auteursrechtelijk beschermde software sterk aangeraden. Het auteursrecht biedt een automatische bescherming in tal van landen over de hele wereld, op voorwaarde dat die landen deel uitmaken van een multilateraal verdrag op het gebied van het auteursrecht (de zogenaamde Berner Conventie; het verdrag geldt voor 179 staten die samen de Berner Unie vormen). Kortom, je hebt een zo goed als volledige internationale bescherming. Voor landen die zich niet bij dit verdrag hebben aangesloten, is de auteursrechtelijke bescherming afhankelijk van nationale wetten en wettelijke vereisten (aangezien de auteursrechtwetgeving voor elk land apart geldt).
• Bedrijfsgeheim: in theorie bieden bedrijfsgeheimen internationale bescherming, maar in de praktijk is dat mogelijk voor elk land anders.
• Octrooi: je kan een nationale, Europese of internationale octrooiaanvraag indienen, afhankelijk van je commerciële doel. Sommige landen bieden een flexibelere octrooibescherming voor software dan andere.

Dat hangt af van de gekozen bescherming:

• De auteursrechtelijke bescherming blijft tot 70 jaar na het overlijden van de auteur geldig. Raadpleeg de Smart Guide over auteursrecht voor meer informatie.
• De bescherming door een bedrijfsgeheim duurt tot het moment waarop de informatie door jou of iemand anders openbaar wordt gemaakt. In theorie is er dus geen beperking qua duur. Raadpleeg de Smart Guide over bedrijfsgeheimen voor meer informatie.
• Octrooibescherming duurt maximaal 20 jaar, gerekend vanaf de indiening van de aanvraag. Raadpleeg de Smart Guide over octrooien voor meer informatie.

De kosten zijn afhankelijk van de bescherming die je kiest:

• Softwarebescherming door auteursrecht is gratis, want er is geen registratie vereist. Wil je echter een bewijs van de ontwikkelingsdatum? Dan zijn er mogelijk kosten aan verbonden. Bijvoorbeeld het vastleggen van je werk in een i-DEPOT bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP) kost 37 euro.
• Ook de bescherming van software als een bedrijfsgeheim is in principe gratis. Het kan wel zijn dat de maatregelen die je neemt om software actief geheim te houden, geld kosten. Denk bijvoorbeeld aan het vastleggen van je software in een i-DEPOT.
• Voor de aanvraag van een octrooi betaal je een indieningstaks en kosten voor een internationaal onderzoek. In bepaalde gevallen betaal je ook een verleningstaks, een instandhoudingstaks en vertaalkosten na toekenning van het octrooi. De kosten verschillen afhankelijk van de gekozen procedure (nationaal, Europees of internationaal). Doe je een beroep op een octrooigemachtigde? Dan zijn hier extra kosten aan verbonden. Zie de Smart Guide octrooien voor meer informatie.

Wil je bepaalde software gebruiken? Dan kan je op verschillende manieren checken of deze al dan niet beschermd is:

• Om te weten of er auteursrechtelijk beschermde computersoftware op de markt is, ga je op onderzoek in je vakgebied en bij concurrenten. Het ©-symbool voor auteursrecht wordt heel vaak toegevoegd om anderen over de auteursrechtelijke bescherming te informeren. Als de software al door auteursrecht wordt beschermd, mag je die niet zonder de toestemming van de auteur gebruiken. Ontwikkel je zelf originele software om hetzelfde resultaat te realiseren? Dan kan je die nieuw ontwikkelde software gebruiken en kan je zelf ook auteursrechtelijke bescherming verkrijgen.
• Bedrijfsgeheimen zijn niet publiekelijk toegankelijk en die kan je dus ook niet checken. Daarmee bedoelen we het volgende. Als je vergelijkbare software schrijft, zonder kennis over het bestaan van dit bedrijfsgeheim, vormt die software geen inbreuk op het bedrijfsgeheim. De eigenaar van het bedrijfsgeheim kan jouw ontwikkelingsproces dan ook niet tegenhouden.
• Of bepaalde software door een octrooi wordt beschermd, kan je nagaan door te zoeken in (gratis) octrooidatabanken zoals Espacenet. Voor meer informatie of hulp bij je onderzoek kan je contact opnemen met het nationaal octrooibureau. Bestaat de software al en is die beschermd door een octrooi, dan mag je die niet zonder de toestemming van de octrooihouder gebruiken.

Wil je meer weten over wat je verder moet doen of heb je meer informatie nodig? Onze partners kunnen je helpen!